بررسی مولکولی تغییرات mtdna و آنکوژنیک در بیماران مبتلا به دیابت

میتوکندری یکی از منابع تولید انرژی در سلول است که دارای dna خاص خود با طول 5/16 کیلو باز می باشد. هر جهش بیماری زایی که در این ژنوم ایجاد شود می تواند سیستم زنجیره تنفسی و سنتز پروتئین های میتوکندری را تحت تاثیر قرار دهد. وقوع جهش در dna میتوکندری ( mtdna) می تواند سبب اختلالات پیش رونده غدد درون ریز همراه با تظاهرات سیستمیک حسی- عصبی مانند بروز دیابت همراه با مشکلات شنوایی گردد. در این مطالعه قسمتهایی از ژنوم میتوکندری شامل trnaleu(uur) جهت پی بردن به حضور موتاسیون a3243g بررسی شد. بروز موتاسیون در این نقطه از ژنوم سیتوپلاسمیک سلول از جمله عوامل پدید آورنده دیابت است. این بیماری معمولا با مشکلات قلبی، کلیوی، نوروپاتی، میوپاتی، اختلالات پیشرونده غدد درون ریز و لاکتیک اسیدوز همراه می باشد. قسمتهایی از ژنوم میتوکندری شاملtrnaleu (uur) و بخشی از ژنوم nd1 از نظر وجود موتاسیون های نقطه ای از جمله a3243g در افراد دیابتیک استان قزوین بررسی شدند. فاکتورهای رشد فیبروبلاست و گیرنده های آنها نقش اساسی در تکثیر سلولی دارند و به دلیل وجود ارتباط آنها با تومورزایی، آنها را به عنوان آنکوژن می شناسیم. از میان فاکتورهای رشد که می توانند سبب ایجاد سرطان گردند، می توان فاکتور رشد فیبروبلاست 3 یاint-2 را نام برد که مانند انسولین از طریق گیرنده های تیروزین کیناز در سطح سلول عمل می کند. میزان این آنکوژن در مقایسه با ژن مرجع که ژن اینترفرون گاما است و از سلول های t اختصاصی ترشح می شود بیانگر ارتباط با تومورزایی می باشد. با بررسی نسبت شدت باندهای این دو ژن روی ژل آگاروز به بررسی آنکوژنیک افراد مبتلا به دیابت می پردازیم. از لنفوسیتهای خون محیطی 81 بیمار مبتلا پس از ثبت علایم بالینی و اطمینان از ابتلای آنها به دیابت که بعضا همراه با مشکلات شنوایی حسی- عصبی نیز بود، استخراج dna به روش استاندارد فنل کلروفرم انجام شد. قطعاتی از ژنوم میتوکندری با استفاده از پرایمرهای اختصاصی با روش pcr تکثیر شد و غربالگری از نظر وجود موتاسیون نقطه ای a3243g با استفاده از آنزیم محدودگر hae iii و apa i و ایزوشیزومرهای آنها bsuri و bsp1201 انجام شد. همچنین تعداد 28 بیمار مبتلا به دیابت و 12 نفر سالم، با قومیت های مختلف جهت بررسی میزان افزایش تکثیر ژنint-2 نسبت به ژن ifn-? مورد بررسی قرار گرفتند که پس از انجام pcr، نسبت شدت باندهای مربوط به ژنint-2 و ifn-? روی ژل آگاروز با نرم افزار uvidoc مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعه نشان داد که هیچیک از بیماران بررسی شده موتاسیون نقطه ای a3243g را که می تواند حلقه دی هیدرویوریدین trnaلوسین را تحت تاثیر قرار داده و تغییراتی در یک نوکلئوتید محافظت شده ایجاد کند ندارند. اگر چه فراوانی این موتاسیون در جمعیت های دیگر حدود 3-1 درصد گزارش شده اما به نظر می رسد که فرکانس این موتاسیون حتی در افراد دیابتی که از مشکلات شنوایی رنج می برند در جمعیت مورد بررسی از استان قزوین کمتر از حد مورد انتظار در مقایسه با جمعیت های دیگر است. از سوی دیگر، در دو بیمار که از دیابت و مشکلات بینایی و کلیوی رنج می بردند، الگوی هضم آنزیمی تغییر یافته بود و یکی از سایتهای آنزیمی در موقعیت نوکلئوتید 3849 از دست رفته بود. هرچند در این جایگاه آنزیمی پلی مورفیسمهایی گزارش شده است ولی وجود فراوانی 5/2 درصد در این جمعیت مورد بررسی میتواند نشانگر آن باشد که اگر چه این جهش بدلیل هموپلاسمیک بودن ممکن است به عنوان جهش اولیه در نظر گرفته نشود ولی میتواند به عنوان یک جهش ثانویه عمل نموده و با توجه به موقعیت حساس آن روی ژن nd1 باعث نقص در عملکرد کمپلکسهای زنجیره تنفسی شده به حدی که با نقصان تولید انرژی میتوکندری منجر به ایجاد دیابت، اختلالات بینایی وکلیوی گردد که در بیماران مورد بررسی این علائم بالینی دیده شده است. همچنین بررسی آنکوژنیک بیماران دیابتی، افزایش میزان تکثیر آنکوژن int-2 نسبت به ژن مرجع ifn-? را در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 که از انسولین استفاده می نمایند نسبت به افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و افراد سالم نشان می دهد که نتایج قبلی به دست آمده روی بیماران ایرانی را تائید می نماید.